کد مطلب:9107 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:781
فاش گويم آنچه در دل مضمر
است
اين كتابي نيست چيزي ديگر است
چونكه در جان رفت جان ديگر
شود
جان چو ديگر شد جهان ديگر شود(1)
پاك ترين كتاب هستي
قرآن پاك ترين كتاب, از
مبدا پاكي و طهارت, بر پاك ترين قلب عالم هستي, تلاوت و از لبان پاك
ترين مخلوق الهي, بر عالم وجود عرضه گرديد. و به همين خاطر, تنها كساني
مي توانند به اين مصحف مطهر نزديك شده, و از نور پر فيض آن بهره مند
گردند كه ظاهر و باطني پاك و طاهر داشته, و از هر گونه آلودگي جسم و
روح منزه باشند. ((انه لقرآن كريم. في كتاب مكنون. لا يمسه الا
المطهرون))(2)
با توجه به حساسيت موضوع, خوبست كه مصاديق طهارت را
يك به يك برشمرده, و پيرامون آنها, اندكي درنگ نماييم:
طهارت كلي جسم
اولين شرط براي تماس با قرآن,
پاك بودن از جنابت و داشتن وضو است و بنابر فتواي حضرت امام
خميني(ره):
((مس نمودن خط قرآني يعني رساندن جايي از بدن به خط
قرآن, براي كسي كه وضو ندارد, حرام است.))(3)
و اما براي اينكه
گرفتن وضو, ذهنمان را از تخيلات پراكنده خالي سازد, و ما را در هاله اي
از معنويت و عرفان قرار دهد, لحظاتي قبل از شروع به آن, به ياد كلام
شيرين حضرت امام صادق(ع) بيفتيم, و ضمن عرض ارادت به آن ستاره هدايت,
اين حالت روحاني را در خود بوجود آوريم
((چون قصد وضو كني, به آب
نزديك شو, مانند كسي كه مي خواهد خود را به رحمت پروردگار متعال نزديك
كند. زيرا خداوند آب را وسيله مناجات و قرب خود قرار داده
است.))(4)
[ روي ناشسته نبيند روي حور
لا صلوه گفت الا
بالطهور]
طهارت دهان
در چند حديث
شريف كه از ائمه معصومين(عليهم السلام) نقل گرديده, از دهان بعنوان
((راه قرآن)) و ((يكي از راههاي پروردگار)) ياد شده است.
((امام
صادق(ع) فرمود: پيامبر(ص) فرمودند:
ـ راه قرآن را پاكيزه
سازيد.
پرسيدند: اي رسول خدا! راه قرآن چيست؟
فرمود: دهانهاي
شما.
پرسيدند: به چه پاكيزه كنيم؟
فرمود: ((به مسواك
زدن))(5)
و در حديثي ديگر چنين آمده است:
((امام رضا(ع) از
پدرانش(عليهم السلام) از پيامبر(ص) فرمود:
ـ دهانهاي شما راههايي از
راههاي پروردگارتان است, آن را پاكيزه سازيد.))(6)
دهان بي حفاظي كه
غذاي مشكوك و حرام وارد آن مي شود,
دهاني كه گناهان بزرگي چون دروغ
و تهمت و غيبت را مرتكب مي شود,
دهاني كه براي شكستن دل دردمندي
بحركت در ميآيد,
دهاني كه پيوسته مسلمانان از شر آن در واهمه و
عذاب هستند, چگونه مي تواند محل تلفظ آيات قرآن باشد؟!
آري! تلاوت
قرآن بايد از دهاني پاك بگذرد. و گر نه آب صاف در يك نهر آلوده,
بالاخره آلوده خواهد شد. اگر قرآن از دهان ناپاك بيرون آيد, ((رب تال
للقران و القران يلعنه))(7)
طهارت چشم
((از رسول اكرم(ص) نقل شده كه فرمودند: ((اعط العين حقها))
حق چشم را ادا كنيد.
عرض كردند: حق چشم چيست يا رسول
الله؟
فرمود: ((النظر الي المصحف)) نگاه كردن به قرآن.
زيرا
تلاوت قرآن از روي قرآن, طبق حديث, عبادت است. اگر چشم پاك نباشد,
توفيق نظر به قرآن را پيدا نمي كند.))(8)
چشم هرزه اي كه بدنبال
معصيت و خطا مي چرخد, و چشم افسار گسيخته اي كه ديگر در كنترل صاحبش
نيست, اگر هم بر روي خطوط قرآن قرار بگيرد, همچون كوري است كه جمال
نوراني حق را هرگز مشاهده نخواهد كرد. و به مصداق:
آنچه ما كرديم با خود هيچ نابينا نكرد
در ميان خانه
گم كرديم صاحبخانه را
جز خطوطي پي در پي, چيز ديگري از قرآن
نخواهد يافت.
[ اين نظر از دور چون تير است و
سم
عشقت افزون مي شود صبر تو كم]
طهارت روح
روح ناپاكي كه اسير انديشه هاي
شيطاني است, روح پژمرده اي كه لطافت و ظرافت خود را از دست داده, و در
برخورد با مظاهر معنويت, سرد و بي تفاوت است, روح تيره اي كه زنگار
گناه و معصيت, تمامي زواياي آنرا پوشانده است, روح كوچك و حقيري كه فقط
خود را مي بيند, و سرگرم بازيچه هاي خويش است, چگونه مي تواند معنويت
قرآن را به هنگام تلاوت, درك و لمس نمايد؟!
اما روح پاك و وارسته اي
كه از علائق مادي فاصله گرفته, و بر اثر خودسازيهاي پيوسته, نوراني و
پرجلا شده است;
روح بلندي كه با عبادتهاي خالص و ناب و توجهات
روحاني حركات شرك آلود و انديشه هاي شيطاني را از خود دور ساخته
است;
اين روح با صفا و رحماني, به هنگام تلاوت قرآن, نورانيت عظيم و
فراگير قرآن را, به خوبي احساس مي كند, و هم در پرتو نور آن, حقايق
ديگر را...
[ هست قرآن مر تو را همچون عصا
كفرها را دركشد چون
اژدها]
طهارت ساير اعضاي بدن
بنابر تعبير آيت الله جوادي آملي: ((گوش و چشم و دست و ساير
اعضا نيز راههاي قرآن است)).(9)
گوشي كه صوت ملكوتي قرآن را مي شنود
و متإثر نمي شود, گوشي كه در مسير خطابهاي قرآن قرار مي گيرد, اما گويا
هرگز كلامي و يا خطابي نشنيده است, گوشي كه از شنيدن غيبت و دروغ و
تهمت, لذت مي برد, اين گوش طهارت ندارد. دستي كه ناپاك است و طهارت
ندارد, نبايد بسوي قرآن دراز شود ((لا يمسه الا مطهرون))(10) جز دست
پاكان بدان نرسد.
پس بايد تمامي اعضإ بدن را, كه راه هاي قرآن
هستند, پاك و مطهر نمائيم تا انوار الهي, وجودمان را نورانيت و روشنائي
و صفا بخشد.
هركه كاه وجو خورد قربان شود
هركه نور حق خورد قرآن شود
و اما لحظه اي درنگ!
طهارت كلي جسم, بسيار آسان است. با يك نيت و
مقداري آب, مي توان خود را از آلودگي هاي ظاهري پاك كرد, و به آساني
قرآن را به لب گذاشت و بوسيد و خطوط آنرا لمس نمود.
اما طهارت ديگر
اعضإ از جمله: دهان و گوش و چشم و روح, به يكباره امكان پذير نيست, و
بايد ضمن توكل بر خداوند بزرگ, با جديت و تمرين و ممارست, رذائل اخلاقي
را از جسم و روح زدوده, و آنچنان پاك و طاهر نمائيم كه شايستگي انس و
مجالست با كلام وحي ((قرآن)) را بيابيم. ان شإ الله.
خون پليد است و به آبي مي رود
ليك باطن را نجاست ها بود
آداب شنوندگان آيات قرآن
شايسته است هنگام شنيدن آواي قرآن و آيات الهي با سكوت
عميق و توجه دقيق موارد زير را رعايت كنيم:
ـ احترام قلبي خويش را
نسبت به كلام الهي ابراز داريم.
ـ در مقابل اين بارقه رحمت سر تعظيم
و تواضع فرود آوريم.
ـ براي شنيدن اين خبر بزرگ آسماني اعلام آمادگي
نمائيم.
ـ با توجه كامل به معاني آن زمينه تدبر و تفكر را در خودمان
ايجاد كنيم.
ـ با سكوت و تمركز فكر, جان خود را در معرض تابش اين
آفتاب حيات بخش قرار دهيم.
ـ قلب و روح خسته و پريشانمان را شاداب
و پرتحرك نمائيم.(11)
قاريان قرآن از منظر امام باقر(ع)
امام پنجم باقر العلوم (ع) قاريان قرآن را به
سه دسته تقسيم فرموده و انگيزه هر كدام را بيان فرموده اند:
1 ـ
كساني كه قرائت قرآن را وسيله امرار معاش و تقرب به ملوك و فزون طلبي
نسبت به مردم قرار داده اند.
2 ـ كساني كه قرآن را مي خوانند و فقط
حروف آن را گرفته و حدود آن را ضايع كرده اند.
3 ـ كساني كه قرآن را
تلاوت مي كنند و با دستورات شفابخش آن بيماريهاي قلبي و فكري خود را
درمان مي كنند. شب ها با تلاوت قرآن مإنوس هستند و روزها در صحنه هاي
زندگي از آنها الهام مي گيرند و بخاطر انس با قرآن پهلو از رخت خواب
ناز تهي مي كنند.
پس خداوند بخاطر اين گروه از حاملان معارف قرآن
بلا را از اجتماعات دور مي كند و بخاطر آنان باران رحمت خود را فرو
ميآورد. بخدا قسم اين دسته در جامعه, از كبريت احمر كمياب تر
اند.(12)
تلاوت كنندگان از منظر امام صادق(ع)
امام صادق(ع) تلاوت كنندگان قرآن را به سه گروه
تقسيم فرموده و نتيجه عمل آنان را بيان مي فرمايند:
1ـ عده اي براي
نزديك شدن به سلاطين و زورمندان و براي سلطه يافتن بر مردم (قرآن مي
خوانند) اين دسته اهل آتش اند.
2ـ قارياني كه الفاظ قرآن را از
بركرده خوب مي خوانند وليكن حدود آن را ضايع نموده اند اينان هم اهل
آتش اند.
3 ـ و گروهي قرآن مي خوانند تا زير پوشش آن قرار گيرند.
اينان به محكم و متشابه آن اعتقاد دارند فرايض را بجاي ميآورند, حلال
آن را حلال و حرام آن را حرام دانسته و در مقام عمل تسليم قوانين
قرآننند. اين دسته همان كساني هستند كه دست رحمت الهي آنان را از هر
سقوطي نجات مي دهد و آنان اهل بهشت اند و درباره هر كه بخواهند حق
شفاعت دارند.(13)
آداب حفظ قرآن
1ـ حفظ قرآن را از كودكي به فرزندانمان بياموزيم;
2ـ
هنگام حفظ, روخواني قرآن را بدرستي آشنا باشيم;
3ـ آيات را بالحن و
لهجه عربي همراه با تإمل و دقت حفظ كنيم;
4ـ روش ترتيل را بياموزيم
و با همين روش آيات را فراگيريم;
5ـ از يك جلد قرآن خوش خط و معين
استفاده كنيم;
6ـ روزي نيم ساعت تمرين داشته باشيم و كم كم مدت آنرا
زياد كنيم;
7ـ در اوقات منظم مثلا هر روز ساعت 7 صبح به حفظ
بپردازيم;
8ـ حفظ را با سوره هاي كوچك آغاز كنيم;
9ـ يك بار به
صورت كند, يك بار به صورت متوسط و بار ديگر به صورت تند تمرين
كنيم;
10ـ هنگام عصبانيت, گرسنگي, تشنگي و خواب آلودگي حفظ
نكنيم;
11ـ شماره آيات و صفحه قرآن را بخاطر داشته باشيم;
12ـ
حفظ قرآن نياز به تكرار مداوم دارد.;
13ـ در مسافرت ها مي توانيم
بيشتر به تكرار بپردازيم;
14ـ براي حفظ, از قرآن هاي ترجمه شده
استفاده نكنيم;
15ـ آيه هاي طولاني و سور طولاني را مي توانيم بخش
بخش كنيم;
16ـ در حفظ آيات شبيه به هم حفظ شماره آيات و دقت بيشتر
لازم است;
17ـ حفظ قرآن به صورت مباحثه دونفري آسان تر و مفيدتر
است.
آثار تلاوت قرآن
1 ـ نورانيت قلب
عن رسول الله(ص): ((ان هذه
القلوب تصدإ كما يصدإ الحديد. قيل: يا رسول الله فما جلاوها؟ قال:
تلاوه القرآن)) اين دلها نيز همانند آهن زنگار مي بندد. عرض شد: اي
رسول خدا, صيقل دهنده دلها چيست؟ فرمود: تلاوت قرآن.
عن امير
المومنين(ع): ((ان الله سبحانه لم يعظ إحدا بمثل هذا القرآن, فانه حبل
الله المتين وسببه الامين وفيه ربيع القلب وينابيع العلم وما للقلب جلإ
غيره)) خداوند سبحان, هيچ كس را به چيزي مانند اين قرآن اندرز نداده
است; زيرا قرآن ريسمان محكم خدا و دستاويز مطمئن اوست. در اين قرآن
بهار دل است و چشمه هاي دانش. و براي صيقل دادن دل, چيزي جز آن وجود
ندارد.
2 ـ زياد شدن حافظه
3 ـ ايجاد
معنويت در ميان اهل منزل
عن رسول الله(ص): ((ما اجتمع قوم في
بيت من بيوت الله يتلون كتاب الله ويتدارسونه بينهم الا نزلت عليهم
السكينه وغشيتهم الرحمه وحفتهم الملائكه...)) هيچ گروهي در خانه اي از
خانه هاي خدا براي تلاوت كتاب خدا و مباحثه آن جمع نشدند, مگر اين كه
آرامش بر آنان فرود آمد و رحمت فرايشان گرفت و فرشتگان آنان را در ميان
گرفتند...
4ـ سعه صدر و توسعه روزي
قال النبي(ص): ((نوروا بيوتكم
بتلاوه القرآن!.. فان البيت اذا كثر فيه تلاوه القرآن كثر خيره وإمتع
إهله...)) خانه هاي خود را به خواندن قرآن روشن كنيد... چون تلاوت قرآن
در خانه زياد شود, خير آن افزايش پيدا مي كند و اهل آن از نعمت هاي
الهي برخوردار مي شوند.
عن علي(ع): ((إفضل الذكر القرآن به تشرح
الصدور و تستنير السرائر)) بهترين ذكر (وسخن) قرآن است,با قرآن است كه
سينه ها فراخ مي شود و درونها روشن مي گردد.
5 ـ قدرت و توكل در
برابر ناملايمات(14)
1ـ ديوان اقبال.
2ـ واقعه, 79 ـ 77.
3ـ توضيح المسائل ـ مسئله 317.
4ـ مصباح الشريعه, باب دهم.
5ـ الحيات, ج 2, ص 161 ـ 162.
6ـ همان.
7ـ چه بسا تلاوت كننده قرآن كه قرآن او را لعن مي كندـ مستدرك ج 1 ص 291..
8ـ آداب قرآن, مهدي مشايخي, ص 104.
9ـ همان, ص 105.
10ـ واقعه, 79.
11ـ آداب قرآن, مهدي مشايخي, ص 166.
12ـ امالي صدوق, ص 179 والحيات ج 2, ص 171.
13ـ الحياه, ج 2, ص 172.
14ـ با استفاده از آموزش قرآن, عبدالرحيم موگهي.